Βασίλης Μέλφος

Ο κύριος Βασίλης Μέλφος είναι Καθηγητής Κοιτασματολογίας – Γεωχημείας και Διευθυντής του Τομέα Ορυκτολογίας-Πετρολογίας-Κοιτασματολογίας στο Τμήμα  Γεωλογίας του ΑΠΘ. Έχει πάρει μέρος σε πληθώρα επιστημονικών και ερευνητικών δράσεων, καθώς ένας από τους στόχους του είναι να φέρνει την επιστήμη πιο κοντά στο ευρύ κοινό.
Συνομιλήσαμε μαζί του σε μία αποκλειστική συνέντευξη σχετικά με τα ορυκτά και τις εξορύξεις στην Ελλάδα, τη σχέση της αργυροχρυσοχοΐας με τη γεωλογία, το ζήτημα του χρόνου που υπερβαίνει την ανθρώπινη αντίληψη, αλλά και τη δύναμη του κάθε ατόμου για αλλαγή που υπερβαίνει τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε.

Συνέντευξη στην Κατερίνα Σπανούδη

Κύριε Μέλφο είστε καθηγητής κοιτασματολογίας – γεωχημείας στο Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ και έχετε έντονη ενεργή δράση μέσα από ομιλίες, ξεναγήσεις, εκθέσεις και ερευνητικά προγράμματα. Μιλήστε μας λίγο για την πορεία σας και για τις δραστηριότητές σας.

 
Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου η μητέρα μου είχε σπουδάσει Φυσιογνωστικό Τμήμα του ΑΠΘ, που στην ουσία είναι η επιστήμη της βιολογίας και της γεωλογίας. Έτσι από τότε που ήμουν μικρός άκουγα διάφορες ιστορίες για τα μικροσκόπια και το πώς έβλεπαν τα πετρώματα ή τα διάφορα έντομα, και το μυαλό μου ήθελε να πάει όλο και πιο πέρα. Με ενδιέφερε τι συμβαίνει πίσω από τα βουνά, τι περίεργο υπάρχει μέσα στη Γη.

 
Όταν πέρασα στο Τμήμα Γεωλογίας, ξαφνικά ανακάλυψα έναν καινούργιο κόσμο, κι ακόμα περισσότερο, όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου στα κοιτάσματα. Και δεν έμεινα σε αυτό. Όταν βρισκόμουν σε παρέες ήθελα να εξηγώ όσα μάθαινα. Να καταλαβαίνουν και οι άλλοι τι είναι τα πετρώματα, τι είναι τα ορυκτά, γιατί είναι τόσο όμορφα. Ότι ένας κρύσταλλος ορυκτού δεν είναι ένα κομμένο αντικείμενο, αλλά έτσι δημιουργείται από τη γη, με τις έδρες του και τα υπέροχα χρώματα.

Και όσο ανέβαινα στις βαθμίδες, αφού μονιμοποιήθηκα και στο πανεπιστήμιο κι άρχισα να διδάσκω στο τμήμα, άρχισε όλο αυτό να γίνεται ακόμα πιο έντονο. Όχι μόνο από μένα, αλλά και από διάφορους άλλους, φορείς, ομάδες πολιτών, φίλους που άρχισαν να με ρωτούν, όπως οι αρχαιολόγοι. Γενικότερα συνεργάζομαι πολύ με αρχαιολόγους καθώς το αντικείμενο της γεωλογίας και πολύ περισσότερο των ορυκτών, των πετρωμάτων και των κοιτασμάτων είναι πολύ σύνθετο. Έτσι αρχαιολόγοι άρχισαν να ζητούν από μένα διάφορες λύσεις, και το ένα έφερε το άλλο. Μελετώντας τα ορυκτά, μελετούσα και τους αρχαίους λίθους. Καταλάβαινα τις εποχές, την προϊστορική περίοδο, τα νεολιθικά χρόνια, τα κλασικά χρόνια, τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο. Κάθε εποχή έχει και μια εξέλιξη στην τεχνολογία που όμως βασίζεται στις ορυκτές πρώτες ύλες κι αυτό λοιπόν άρχισα να προσπαθώ να το δείξω όλο και περισσότερο στον κόσμο.

Πώς προκύπτουν, πώς σχηματίζονται τα ορυκτά και σύμφωνα με ποια κριτήρια ορίζεται η αξία τους;

Τα ορυκτά και τα πετρώματα σχηματίζονται κάτω από πάρα πολύ περίπλοκες διεργασίες στο στερεό φλοιό της Γης. Σε άλλες περιοχές στον κόσμο η γεωλογία είναι πολύ απλή, αλλά στην Ελλάδα επειδή βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο της υποβύθισης του ωκεάνιου φλοιού της Τηθύος* νότια της Κρήτης, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Καθώς αυτό το τμήμα του ωκεάνιου φλοιού σπρώχνεται από την Αφρική προς τα Βόρεια, η βύθιση αυτή δημιουργεί μάγματα σε βάθος 150 χιλιομέτρων, τα οποία ανεβαίνουν προς τα πάνω και δημιουργούν το ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου. Και αυτό συμβαίνει σε εκείνο το σημείο μόλις τα τελευταία 10 εκατομμύρια χρόνια. Πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια συνέβαινε στο κεντρικό Αιγαίο: Λήμνος, Λέσβος και πριν από 40 με 30 εκατομμύρια χρόνια συνέβαινε στη Θράκη και Κεντρική Μακεδονία. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι αυτή η υποβύθιση υποχωρεί τα τελευταία 50 εκατομμύρια χρόνια, από τη Βόρεια Ελλάδα, προς το Νότιο Αιγαίο. Και αφήνει τα αποτυπώματά της, όπως βλέπουμε με τους σεισμούς στη Σαντορίνη. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει στη Σαντορίνη και στο Κολούμπο, στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα της γεωτεκτονικής εξέλιξης των τελευταίων 50 εκατομμυρίων χρόνων. 

Με αυτούς τους σεισμούς κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, απελευθερώνονται στο βάθος των 5.000 μέτρων  μέταλλα και μαζί με τα μάγματα δημιουργούνται υδροθερμικά συστήματα που φέρνουν τα μέταλλα πιο κοντά στην επιφάνεια της Γης. Κι έτσι μπορούμε να τα εκμεταλλευτούμε για την ανάπτυξη του πολιτισμού. Μαζί όμως με τα μέταλλα δημιουργούνται και πολύ υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες στα ίδια τα πετρώματα και δημιουργούνται διάφορα νέα πετρώματα όπως είναι τα μάρμαρα.

Έπειτα, η αξία των πολύτιμων λίθων έχει καταρχήν να κάνει με τη ζήτησή τους και κατ’ επέκταση με τη μοναδικότητα και τη σπανιότητά τους

Πριν από 20 χρόνια είχατε μιλήσει σε ένα άρθρο της «Καθημερινής» σχετικά με την ανακάλυψη ορυκτών στη Β. Ελλάδα, τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν ως πολύτιμα πετράδια – όπως διαμάντια και ρουμπίνια. Κάτι τέτοιο, έχει πλέον επιβεβαιωθεί; Μιλήστε μας λίγο περισσότερο για αυτή την ανακάλυψη και για όσα έχει να μας διδάξει για τον τόπο μας. 

Πραγματικά πριν από 20 χρόνια ήταν τελείως διαφορετικά αυτά που ξέρουμε σε σχέση με σήμερα. Τότε είχα κάνει μια ανακοίνωση για το πού υπάρχουν ορυκτά, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν και πολύτιμους λίθους. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι στις περιοχές αυτές εξακολουθούν να υπάρχουν τα ορυκτά, αλλά δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο θα μπορούσε να γίνει εκμετάλλευση για πολύτιμους λίθους. Έχουμε κάνει πολύ σημαντικές έρευνες επιστημονικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος για τα ρουμπίνια και τα ζαφείρια της Ελλάδος όπως και τους αμέθυστους, τα τελευταία αυτά 20 χρόνια. Και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχουν θέσεις για αυτούς τους πολύτιμους λίθους, όμως από εκεί και πέρα χρειάζεται μια εταιρεία να κάνει αναζήτηση για την εξόρυξή ή την απόληψή τους. Εμείς μένουμε στην επιστημονική αξία αυτών των ερευνών.

Τι χρειάζεται να γίνει για να μπούμε σε διαδικασίες εξόρυξης στην Ελλάδα; Είναι κάτι που κατά τη γνώμη σας θα άξιζε τον κόπο; Θα έκανε καλό στο περιβάλλον αλλά και στην οικονομία;

Θα σας πω αρχικά για τα ορυκτά που χρησιμοποιούνται ως πολύτιμοι λίθοι. Γιατί οι εξορύξεις των μετάλλων είναι άλλο κομμάτι.
Οι περιοχές που βρίσκονται αυτά τα ορυκτά είναι πολύ απομακρυσμένες, οι ποσότητες είναι μικρές και θα πρέπει να υπάρχουν εργαστήρια για να γίνει η επεξεργασία των λίθων αυτών. Γι’ αυτό νομίζω ότι δε θα ενδιαφερόταν κάποια εταιρεία να επενδύσει χρήματα για να κάνει, σε πρώτη φάση, έρευνα. Γιατί πριν πάμε στην εξόρυξη πρέπει να πάμε στην έρευνα, κι αυτό είναι κάτι που θα στοιχίσει, θα χρειάζονται ίσως γεωτρήσεις, ίσως άλλες μελέτες, και μετά επεξεργασία των λίθων, διαφάνεια, χρωματισμός, εγκλείσματα. Είναι πάρα πολλά τα θέματα που έχουν οι πολύτιμοι λίθοι και μία λύση είναι να θεσπιστεί αρχικά ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο μέχρι στιγμής δεν υπάρχει, ώστε να αρχίσουν να ενδιαφέρονται εταιρείες και να προωθηθούν οι εξορύξεις ορυκτών με πιο θεμιτά μέσα. 

Συνεχίζοντας για τα μέταλλα, είναι πολύ σημαντικό θέμα και κάτι που οι αναγνώστες θα πρέπει να γνωρίζουν. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι η Κίνα συγκεντρώνει όλα τα μεταλλεύματα απ’ όλο τον κόσμο, κυρίως από την Αφρική και την Ασία, κάνει την επεξεργασία, κι εμείς έπειτα αγοράζουμε τα τις ορυκτές πρώτες ύλες, για να κατασκευάσουμε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά και να λέμε ότι έχουμε καθαρό περιβάλλον, αφού όμως πρώτα έχει γίνει μία τεράστια οικολογική καταστροφή στην Κίνα. Πρόσφατα μάλιστα η χώρα αυτή, η οποία ελέγχει το 80% με 90% του αντιμονίου, αποφάσισε να μειώσει ή να σταματήσει τελείως τις εξαγωγές αντιμονίου σε όλο τον κόσμο. Το αντιμόνιο όμως χρειάζεται στα lazer, που χρησιμοποιούνται στα πολεμοφόδια και στα ιατρικά μηχανήματα. Στην Ελλάδα υπάρχει αντιμόνιο στη Χίο, στις Σέρρες και στο Κιλκίς και αν το εξορύσσαμε εγχώρια, η περιβαλλοντική καταστροφή θα ήταν μικρότερη. Επομένως, η λύση είναι να πάμε σε εξορύξεις μετάλλων, σύμφωνα πάντα με τους αυστηρούς περιβαλλοντικούς νόμους που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να μη γίνεται τόσο μεγάλη, χαοτική περιβαλλοντική καταστροφή στην Κίνα και να μην καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αφρική, όπου οι συνθήκες εργασίας είναι άθλιες. Πάνω από 40.000 παιδιά και ενήλικες δουλεύουν στις εξορύξεις στο Κονγκό, για να κατασκευάζονται οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες των smartphones.

Είμαστε λοιπόν πλέον σε σημείο καμπής, διότι αν δεν προχωρήσουμε στις εξορύξεις, θα μείνουμε πάρα πολύ πίσω σε αυτόν τον τομέα, όταν η Σουηδία, η Φιλανδία, και η Πορτογαλία, στρέφονται προς τα εκεί. Και η ΕΕ μένει χωρίς μέταλλα και θα μείνει ακόμα περισσότερο όσο η Κίνα, θα μειώνει τις εξαγωγές της στις ορυκτές πρώτες ύλες.

Έχετε διδάξει και σε αργυροχρυσοχόους. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή σας την εμπειρία και κατά πόσο θα λέγατε ότι συνδέεται η αργυροχρυσοχοΐα και η γεμμολογία με τη γεωλογία; 

Από το 2000 ως το 2004 δίδασκα τα μαθήματα των πολύτιμων μετάλλων και των πολύτιμων λίθων στο δημόσιο πολιτιστικό ΙΕΚ Θεσσαλονίκης, το οποίο περιλάμβανε και τον κλάδο της αργυροχρυσοχοΐας. Τότε, ως πιο νέος φυσικά, δε γνώριζα πολλά σε σχέση με τους πολύτιμους λίθους, και η αλληλεπίδραση με τους σπουδαστές ήταν πάρα πολύ εντυπωσιακή γιατί ουσιαστικά πέρα από το να τους διδάσκω όσα ήξερα, μάθαινα και ο ίδιος από αυτούς. Οι περισσότεροι ήταν επαγγελματίες αργυροχρυσοχόοι που ήθελαν να καταρτιστούν, και έρχονταν με πάρα πολύ μεγάλη χαρά και θέληση να μάθουν. Έτσι λοιπόν, καθώς έκανα το μάθημα συζητούσαμε και μου έλεγαν πολλά πρακτικά πράγματα πάνω στα ορυκτά όπως ορολογίες που δεν ήξερα, ή πώς καρφώνουν τους λίθους πάνω στα κοσμήματα. Με αυτόν τον τρόπο έμαθα κάποια τεχνικά πράγματα πάνω στη γεμμολογία που δε θα τα μάθαινα μόνο διαβάζοντας βιβλία, ή μελετώντας τα ορυκτά στο μικροσκόπιο. 

Αυτή είναι μια από τις πιο ευχάριστες περιόδους της ζωής μου, γιατί βρέθηκα εκτός ορυκτολογίας μιλώντας όμως για τα ορυκτά και συνειδητοποίησα τη μεγάλη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στις επιστήμες. Για έναν τεχνίτη αργυροχρυσοχόο, ο λίθος έρχεται σαν ένα πετράδι κομμένο, έτοιμο να καρφωθεί επάνω στο μέταλλο και εκείνος βάζει την τέχνη, το πώς θα το δέσει και θα το αναδείξει. Όμως εγώ από τη μεριά μου μιλούσα στους σπουδαστές για το πώς σχηματίζονται αυτά τα πετράδια, ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, γιατί ενώ η άκουα μαρίνα και το σμαράγδι είναι το ίδιο ορυκτό, το ένα είναι γαλάζιο και το άλλο πράσινο. Τους έλεγα ό, τι μπορούσα και το δεχόντουσαν με μεγάλη όρεξη, ενώ μέσα από τις συζητήσεις μάθαινα κι εγώ πολλά για τη δική τους δουλειά.

Έχετε κάνει λόγο για το «μαγικό και θαυμαστό κόσμο των ορυκτών και των πετρωμάτων». Τι σημαίνει για εσάς αυτή η φράση; Τι είναι αυτό που κάνει την επιστήμη της γεωλογίας τόσο γοητευτική;

Καταρχήν είναι πολύ κρίμα που ο κόσμος της γεωλογίας είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό και συχνά παρουσιάζεται με δυσνόητο τρόπο. Για αυτό κι εγώ προσπαθώ με όλα αυτά που κάνω να τη φέρω λίγο πιο κοντά, γιατί πραγματικά είναι μαγική. 

Αρχικά, είναι συναρπαστική η διάσταση του χρόνου. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να το κατανοήσει, γιατί ο καθένας αντιλαμβάνεται το χρόνο στην περίοδο της ζωής του. Από τότε που γεννήθηκε μέχρι πλησιάζοντας προς το τέλος του, δηλαδή 50, 60, 70, 80 χρόνια. Αυτή είναι η περίοδος που αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος. Ο χρόνος όμως είναι πολύ σχετικός όσον αφορά στα γεωλογικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, πριν από 20.000 χρόνια, ήμασταν στο μέγιστο της τελευταίας παγετώδους περιόδου. Πολλά μέρη της Γης ήταν καλυμμένα από πάγο. Έπειτα, άλλαξε για κάποιο λόγο η θέση της Γης κι άρχισαν να λιώνουν οι παγετώνες. Από το 14.000 έως το 8000 πριν από σήμερα, δηλαδή μέχρι λίγο πριν από τη νεολιθική περίοδο, η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε περίπου 4-5 εκατοστά το χρόνο. Για αυτό έχουμε και τις ιστορίες με τους κατακλυσμούς στις διάφορες θρησκείες και μύθους. Οι κατακλυσμοί περάσανε στη μνήμη των ανθρώπων, ως η απότομη άνοδος της θάλασσας. Μέσα λοιπόν σε 20.000 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας στο Αιγαίο ανέβηκε 125 μέτρα. 20.000 χρόνια δεν είναι τίποτα στην ηλικία της Γης. Είναι το τελευταίο δέκατο του δευτερολέπτου. 

Επίσης, πριν 2,5 χιλιάδες χρόνια, ο Θερμαϊκός κόλπος σχεδόν γέμισε με ιζήματα από τους ποταμούς Αλιάκμονα, Αξιό, Λουδία και Γαλλικό. Και αν τη δεκαετία του 1950 δε γινότανε παρέκκλιση του Αξιού και του Αλιάκμονα, μπορεί και να είχε κλείσει το πέρασμα του Θερμαϊκού Κόλπου. 
Άρα λοιπόν γεωλογικά, έχουμε πολύ γρήγορα φαινόμενα τα οποία υπήρχανε, υπάρχουν και θα υπάρχουν με την ίδια ένταση. Και μελετώντας αυτά τα φαινόμενα, συνειδητοποιούμε πόσο ο γεωλογικός χρόνος ξεπερνάει τη δική μας αντίληψη. Προηγουμένως μίλησα για 10 εκατομμύρια χρόνια, για 30 εκατομμύρια χρόνια, αλλά για τη γεωλογία αυτές οι περίοδοι είναι πάρα πολύ κοντά μας. Γιατί αν πάμε στη Βραζιλία, στον Καναδά, στην Κίνα, στην Αφρική, θα δούμε ότι εκεί μιλάνε για πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Οπότε το 10 εκατομμύρια είναι “προχθές”. 

Έπειτα, το γεγονός ότι μέσα σε αυτό το χρόνο μπορούν να δημιουργηθούν πολύ σημαντικά και αξιοθαύμαστα πετρώματα και ορυκτά είναι κάτι μοναδικό. Πηγαίνουμε σε ένα μουσείο ορυκτών και βλέπουμε χρώματα, σχήματα, συνδυασμό αυτών, περίεργες μορφές. Αυτά τα φτιάχνει η φύση και είναι πολύ εντυπωσιακό να τα βλέπουμε. 

Από τα προϊστορικά χρόνια, όσο πιο έντονα ήταν τα χρώματα των πετρωμάτων, ο άνθρωπος άρχισε σιγά σιγά να τα συλλέγει και να τα εκμεταλλεύεται, γιατί ανέκαθεν τον προσέλκυαν τα εντυπωσιακά σχήματα και χρώματα. Τα πετρώματα λοιπόν, έχουν μια δική τους γλώσσα να μας λένε πράγματα και ιστορίες που μοιάζουν με ταξίδια στο χρόνο.

Πόσο σημαντικό είναι αυτές οι γνώσεις να είναι περισσότερο προσβάσιμες και διάχυτες στο ευρύ κοινό και πώς πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί; Μιλήστε μας λίγο περισσότερο και για όσα κάνετε εσείς από τη μεριά σας.

Είναι δικιά μας ευθύνη αυτό, να κατεβούμε στην κοινωνία για να φέρουμε πιο κοντά στον κόσμο την επιστήμη. Ένα παράδειγμα είναι δράσεις όπως αυτή που κάναμε την ημέρα των μουσείων στο λιμάνι Θεσσαλονίκης απ’ όπου περνάει πάρα πολύς κόσμος. Πήγαμε το απόγευμα εκείνης της μέρας στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης, το οποίο έχει ιδρυθεί αλλά δε λειτουργεί ακόμα, και απ’ έξω βγάλαμε ένα τραπεζάκι με πάρα πολλά ορυκτά, κάποια κολιέ και κάποια άλλα αντικείμενα. Έτσι, όπως περνούσε ο κόσμος, οι φοιτητές μας εξηγούσαν στο κοινό τι είναι ο σιδηροπυρίτης, τι είναι ο αμέθυστος, από που βγαίνει το αλουμίνιο, και πού βρίσκονται στην Ελλάδα τέτοια ορυκτά. Αυτός ήταν ένας τρόπος. Παλιότερα το ΑΠΘ είχε κατέβει στην πλατεία Αριστοτέλους κι είχε κάνει παρόμοιες δράσεις, κάτι που θέλουμε να επαναλάβουμε αυτό το φθινόπωρο για τα 100 χρόνια του ΑΠΘ. Επίσης υπάρχουν και οι ξεναγήσεις που κάνουμε. Εγώ κάνω διάφορες ξεναγήσεις στα λατομεία του πράσινου θεσσαλικού λίθου στη Λάρισα, ο οποίος είναι ένας εντυπωσιακός λίθος, κι εκεί συζητάμε για τη γεωλογία με ιστορικές αναφορές. Ακόμη, κάνουμε ξεναγήσεις γύρω γύρω απ’ τη Θεσσαλονίκη για το δρόμο του νερού, κάτι που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Με αυτούς τους τρόπους φέρνουμε κατανοητά παραδείγματα, αναφέρουμε ορολογίες για τους ασβεστόλιθους, τους γρανίτες, τα μάρμαρα, και ο κόσμος αρχίζει σιγά σιγά να μπαίνει σε μία διαδικασία που του κινεί το ενδιαφέρον.

Πιστεύετε ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται πέρα από την πολιτιστική αξία των ορυκτών, πόσο σημαντικά είναι για την ίδια την ανθρώπινη ζωή;  

Όχι, δεν το αντιλαμβάνεται το κοινό. Το βλέπουμε κι από τις αντιδράσεις. Δεν καταλαβαίνει ότι οτιδήποτε χρησιμοποιεί, ακόμη κι ένα πουκάμισο, χρειάζεται ορυκτά για να φτιαχτεί. Για το χαρτί που χρησιμοποιούμε χρειάζονται 4-5 ορυκτά, το κινητό μας έχει 30 σπάνια μέταλλα και γενικώς 50 διαφορετικές ορυκτές ύλες. Όλα αυτά δεν τα γνωρίζει ο απλός πολίτης, όπως επίσης δε γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο εξορύσσονται τα ορυκτά, σε ποιες περιοχές και υπό ποιες συνθήκες.
 
Κατά πόσο τελικά η συμπεριφορά του απλού ανθρώπου μετράει; Τι μπορούμε να κάνουμε ο καθένας ατομικά;

Όλα ξεκινούν απ’ τους πολίτες. Σήμερα είχαμε συνάντηση με το δήμαρχο Θεσσαλονίκης ως «Σύνδεσμος φίλων μνημείων Θεσσαλονίκης». Είμαστε μια ομάδα πολιτών φίλων των μνημείων, που κάνουμε συνεδρίες μια φορά το μήνα, θέτουμε κάποια θέματα, και οργανώνουμε διάφορες ξεναγήσεις και εκδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους. Συζητώντας λοιπόν με το δήμαρχο, για κάποια θέματα σχετικά με τα μνημεία, σχολιάστηκε το κατά πόσο οι ίδιοι οι πολίτες σέβονται την πόλη τους και φροντίζουν να την κρατούν καθαρή. Αυτός που παραπονιέται για τον γεμάτο κάδο σκουπιδιών, είναι ο ίδιος που θα αφήσει τη σακούλα του απ’ έξω γιατί σιχαίνεται να σηκώσει το καπάκι. Πρέπει να θυμόμαστε ότι από εμάς ξεκινάνε όλα. Κάνουμε όλοι ανακύκλωση; Κυρίως στα μέταλλα; Ξέρουμε ότι τα κουτάκια μπύρας είναι από αλουμίνιο και περίπου το 50% του αλουμινίου που χρησιμοποιούμε είναι από ανακύκλωση, γιατί είναι πολύ ενεργοβόρα η διαδικασία απόληψής του από τον βωξίτη; Γνωρίζουμε ότι τα τεράστια σύγχρονα αυτοκίνητα έχουν περισσότερα μέταλλα και καίνε περισσότερη βενζίνη από τα πιο συμβατικά; Ξέρουμε ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα περιέχουν 2,5 φορές παραπάνω χαλκό απ’ ό,τι ένα κανονικό αυτοκίνητο; Άρα στα 1.000 αυτοκίνητα το 2,5 φορές παραπάνω είναι αρκετοί τόνοι χαλκού, άρα πολύ περισσότερες εξορύξεις; Ξέρουμε ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα περιέχουν ηλεκτρικές μπαταρίες που θέλουνε κοβάλτιο, νικέλιο, μαγγάνιο, λίθιο, που όλα αυτά τα μέταλλα τα ψάχνει όλος ο κόσμος; 

Επομένως, το βασικό ερώτημα είναι: μπορούμε να ζήσουμε, ο κάθε πολίτης με λιγότερα αγαθά και να μην έχουμε για παράδειγμα μία τηλεόραση σε κάθε δωμάτιο; Η υπερκατανάλωση οδηγεί τις εταιρείες να παράγουν όλο και περισσότερο. Αν ο κάθε πολίτης είχε λιγότερες απαιτήσεις από τον καταναλωτικό πολιτισμό του, τότε κι οι εταιρείες αναγκαστικά θα ακολουθούσαν αυτή τη ροή.

* Πρόκειται για έναν αρχαίο ωκαενό του οποίου το τελευταίο τμήμα είναι σήμερα η Μεσόγειος. Ο ωκεάνιος φλοιός της Τηθύος βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο, νότια της Κρήτης και έχει ηλικία 340 εκατομμύρια έτη.